Η Φόνισσα

Η Φόνισσα είναι το δεύτερο συγγραφικό έργο του <<αγίου των ελληνικών γραμμάτων>>, του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη (1851-1911) και ένα από τα κορυφαία της νεοελληνικής λογοτεχνίας. Η νουβέλα, που εκτυλίσσεται στην ιδιαίτερη πατρίδα του Παπαδιαμάντη, την Σκιάθο, δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά σε συνέχειες στο περιοδικό Παναθήναια το 1903, με υπότιτλο: <<Κοινωνικόν μυθιστότημα>> συγκλονίζοντας με το προκλητικό θέμα της την ελληνική κοινωνία των αρχών του 20ού αιώνα. Κεντρική ηρωίδα είναι η Χαδούλα ή Φραγκογιαννού, μια ηλικιωμένη γυναίκα με διαταραγμένη προσωπικότητα, που οι πικρές εμπειρίες της ζωής της και οι απάνθρωπες κοινωνικές συνθήκες την οδήγησαν στην διεστραμμένη πεποίθηση πως τα κορίτσια δεν θα έπρεπε καν να γεννιούνται και πως όσα γεννήθηκαν είναι προτιμότερο να πεθάνουν, για να γλιτώσουν από τα μελλοντικά βάσανα της προβλέψιμης ζωής τους. Έτσι, μεταμορφώνεται σε άγγελο θανάτου και με <<άγρια χαρά>> πνίγει τέσσερα κοριτσάκια, για να χαθεί τελικά και η ίδια <<εις το ήμισυ του δρόμου, μεταξύ της θείας και της ανθρώπινης δικαιοσύνης>>. Η Φόνισσα, μια τραγωδία με την αριστοτελική έννοια, έχει δεχθεί μια σειρά αναλύσεων τόσο από λογοτεχνικής όσο και από εγκληματολογικής και ποινικής προσέγγισης. Έργο που συνδυάζει αριστουργηματικά τον ρεαλισμό με νατουραλιστικά στοιχεία, κλείνει μέσα του τα πιο γόνιμα στοιχεία της τέχνης του Παπαδιαμάντη, του <<Κοσμοκαλόγερου, που μακριά από τους λόγιους, τους δημοσιογράφους και την κοινωνία της εποχής του, ζήτησε στους απλούς και κι αδιάφθορους ανθρώπους του λαού, στη φύση, στην μοναξιά και τη σιωπή, στην ψυχική και πνευματική απομόνωση, να απαλύνει την απαιδιοδοξία του για τη ζωή, για το <<μάταιον, το συνθηματικόν και αγοραίον πάσης ανθρώπινης αξίας>>.